PROF. DR. SADIK TURAL’IN ÖZGEÇMİŞİ
Beş çocuklu bir ailenin ilki olarak 7.7.1946( kimlikte, 1 Mart 1946) tarihinde Kırıkkale’de doğdu. İlk ve orta öğrenimini aynı şehirde yaptı. Kırıkkale Lisesi’ni bitirip, Samsun Öğretmen Okulu’ndan da -fark derslerini vererek- diplomasını aldı (1966). Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü pekiyi dereceyle bitirdi.
İlkokul öğretmeni olarak başladığı (1964 Kasım-1967 Şubat) DEVLET memuriyetine bir süre ara verdikten sonra, 1968 Ekim-1971 Nisan arasında Milli Eğitim Bakanlığı’nın çıkardığı Türk Ansiklopedisi’ şubesinnde “düzeltici” olarak çalıştı.
Eylül 1971-Ocak 1972 tarihinde Kırıkkale Kurtuluş Ortaokulu gündüz ve akşam kısmında Türkçe öğretmenliği yaptı.
4 Ocak 1972’de, Hacettepe Üniversitesi’nde Türkçe dersleri öğretim görevlisi, 1973 Haziranı’nda ise, Yeni Türk Edebiyatı alanında araştırma görevlisi (asistan) oldu. 1978 Mart’ında ‘Edebiyat Doktoru’; 1982 Kasımı’nda ‘Yardımcı Doçent’, 1983 Nisanı’ndan itibaren ise, ‘Doçent’ unvanlarını aldı; Selçuk Üniversitesi’nde Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakültesinde bir yıl (1982 Ekim-1983 Ağustos) gönüllü olarak çalıştı. 21 Ağustos 1988’de, Hacettepe Üniversitesi’nde ‘Profesörlük’e yükseldi.
1984 yılı Aralık ayında, kadrosu üniversitesinde kalmak kaydıyla Başbakanlık-Devlet Plânlama Teşkilatı Müsteşarlığı’nda görev aldı. Sosyal Plânlama Başkanlığı bünyesinde kültür sektörü uzmanı olarak görev yaptığı sırada, Türkiye ile on yedi devlet arasında (bir kısmı ülkemizde, bir kısmı ilgili ülkede) yapılan, Kültürel Değişim Programı anlaşmalarında, Başbakanlık (D.P.T.) temsilcisi olarak, ‘metin oluşturma’ ve ‘müzakere heyeti üyeliği’nde bulundu.4 Mayıs 1988’de ayrılıp üni.ye döndü. 1983-1988 tarihleri arasında, Kültür Bakanlığı yayın komisyonlarında üye olarak bulundu.
M.E. Bak. adına, Aralık 1988-Ağustos 1989 arasında, Almanya’da (Köln) “Türk Çocuklarında Kültürel Kimlik ve Eğitim Meseleleri Projesi”nin başkanı olarak görev yaptı.
Ağustos 1989 tarihinde, Gazi Üniversitesi’ne geçerek Fen-Edebiyat Fakültesi’nde, önce Sanat Tarihi ve Felsefe bölümleri ile Gazi/TÖMER’in kurucu başkanlığını yaptı. 1991 Ekimi’nden itibaren ise, Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanlığı ve Fakülte Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerini yürüttü. İş yoğunluğu sebebiyle bu görevlerinden çekildi (Nisan 1996).
Üniversitelerimizde (Hacettepe Üniversitesi; Selçuk Üniversitesi; Gazi Üniversitesi; Abant İzzet Baysal Üniversitesi) “Yeni Türk Edebiyatına Giriş”, “Tenkit Tarihi”, “Türkçe Kompozisyon”, “Millî Edebiyat Akımı”, “Son İki Yüz Yılda Edebiyat Teorisi”, “Şiir Tahlil Metodları”, “Hikâye Edici Eserleri Tahlilde Yöntem”, “Türk Kültüründe Aile”, “Edebiyat Tarihinde Metod”, “Yirminci Yüzyıl Türk Şiiri”, “Edebiyat Sosyolojisi”, “Estetik”, “Türkçe’nin Öğretim Metoduna Giriş” ve “Dil-Kültür İlişkisi” adlarını taşıyan Lisans, Yüksek Lisans ve Doktora derslerini verdi.
1989’da Bakanlar Kurulunca, Atatürk Yüksek Kurumu, Atatürk Kültür Merkezi Bilim Kurulu Üyeliğine; Bilim Kurulu tarafından da Yürütme Kurulu Üyeliğine seçildi (1989-1993). Kadrosu üniversitede kalmak şartı ile Kasım 1993’te ‘Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı’ görevine atandı. Bu görevinde iken, 8 yıl içinde, iki yüz yirmi eser, elli iki adet bilimlik dergi (Erdem,Bilge, Arış) yayımlanmasını sağladı.
14 Ağustos 2000 tarihinden itibaren Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı uhdesinde kalmak şartıyla önce vekaleten; sonra 28 Eylül’de asaleten Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı’na atandı. 3 Ocak 2002 tarihine kadar Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı görevini yürüttü. Atatürk Yüksek Kurumu Başkanlığı’ndaki görevi için Kasım 2000 tarihinden itibaren özlük hakları ve kadrosu Gazi Üniversitesi’nden Başbakanlık’a naklolundu.
Mayıs 1996’da ve 2001’de yapılan genel kurullarda UNESCO Millî Komisyonu ‘Yönetim Kurulu Üyeliği’ne ve oradan da ‘Kültür Komitesi Başkanlığı’na (1996-2001) seçilmiştir.
Gerek Türkiye’de gerekse yurt dışında, yüzü aşkın ulusal, uluslararası panel, sempozyum, kongre ve bilgi şölenlerinde bildiri verdi, tartışmacı olarak yer aldı.
Edebiyat alanında yeni hizmetler yapan Divan( 4. sayıdan itibaren) ve Yeni Divan dergilerini (1979-1980) ve yayın tanıtımı, eleştiri için çıkarılan Bilge (1994-2001;32 sayı), halı, kilim ve dokuma sanatları için Arış dergilerini kurup yönetti (1994-2002).
Atatürk Kültür Merkezi Başkanı olarak Uluğ Bey ve Çevresi (1994-Ankara), Nevruz (1995-Ankara), Manas Destanı ve Etkileri (1995-Ankara, Konya), Dünya’nın Epik Mirası: Manas (1995-Bişkek), Nevruz ve Renkler (1996-Ankara), Türk Dünyasında Halı, Kilim ve Cicim Sanatı (1996-Kayseri), Nasreddin Hoca (1996-İzmir) konularında uluslararası bilgi şölenlerini ve 4-7 Kasım 1997 tarihleri arasında, 190 bildirinin sunulduğu, IV. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi’ni düzenledi. Nevruz kavramına bağlı duyuş, düşünüş ve yorumları bilime dayandırma arzusuyla, 18-20 Mart 1999 tarihlerinde, Elazığ’da Uluslararası Üçüncü Nevruz Bilgi Şöleni toplantısını gerçekleştirdi.
Türk Dünyasının övüncü filozof romancı Cengiz Aytmatov için, 8-10 Aralık 1998’de, Ankara’da, Doğumunun 70 Yıl Dönümünde Cengiz Aytmatov konulu, uluslararası, bilimlik bir toplantı yapılmasını ve bildiriler kitabının basılmasını gerçekleştirdi.
Şanlıurfa’da, Türk Kültüründe Karakeçililer Uluslararası Bilgi Şöleni’nin birincisini 3 Haziran 1999, ikincisini ise, 8 Mayıs 2000 tarihlerinde yaptı; bildiriler kitabının yayınlanmasını sağladı.
Türk Dünyasının ulu şahsiyeti Dede Korkut adına, Ankara’da, 19-21 Ekim 1999 tarihlerinde gerçekleştirdi, 60 bilim adamının katıldığı, Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni’nin bildirilerini yayınladı.
17-19 Mayıs 2000 tarihinde, Bulgaristan’ın Şumnu şehrinde “Balkanlarda Kültürel Etkileşim ve Türk Mimarisi” adlı uluslararası sempozyumu düzenledi. Toplantılarda sunulan bildirilerin tamamını, iki ciltlik kitaba dönüştürdü.
Güneydoğu Anadolu ve Arap dünyasındaki Türk varlığının kültür ve izlerinin, bilimlik zeminde konuşulmasını sağlamak üzere, 24-28 Ekim 2000 tarihlerinde, Hatay’da 29 yabancı ve 33 yerli ilim adamının katılımıyla “Ortadoğu’da Osmanlı Dönemi Kültür İzleri Uluslararası Bilgi Şöleni”ni gerçekleştirdi. Arapça, İngilizce özetlerle birlikte, bu toplantının bildirilerini iki cilt halinde yayınladı.
Sadık Tural, 1995’ten itibaren Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı tarafından yönlendirilen ve gerek Türkiye’den gerek Türk Cumhuriyetleri ile topluluklarından yaklaşık 600 imzanın yer aldığı, her biri 600’er sayfalık, 33 ciltlik bir külliyat olması plânlanan “Türk Dünyası Ortak Edebiyatı Projesi”nin başkanlığını yürüttü. Türk Dünyasının yazarlarının ortak kataloğu olarak düşünülen “Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi”, kavram dünyamızı birleştirmeye çalışan “Edebiyat Kültür Kavramları ile Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü”; seçilmiş metinlerin geniş kitleye ulaşması niyetiyle oluşturulan “Türk Dünyası Edebiyatı Antolojisi”; gerek dil gerek zevk değişmelerinin edebiyat eserine dönüşmesinin kronolojik bilgisini ihtiva eden “Türk Dünyası Edebiyatı Tarihi” olarak bölümlenen büyük projedeki eserlerin ilk otuz iki (32) cildinin basılmasını sağladı.
Sadık Tural, “Zamanın elinden Tutmak” adlı eseri ile Türkiye Millî Kültür Vakfı Ödülü (1982), KASD (Kayseri Sanatçılar Derneği) Ödülü (1983)’ne lâyık görüldü.
Manas’ın 1000. Yılı münasebetiyle, Türkiye ve Bişkek’te yapılan ilmî toplantılardaki, Türk Heyeti Başkanlığı ve kutlamalardaki diğer katkıları için, Kırgızistan Devlet Ödülü’nü aldı (1995).
Türk Kültürü ve Edebiyatı konusunda yaptığı çalışmalardan dolayı, Türk Ocakları Genel Merkezi’nce ‘Prof. Dr. Osman Turan Türklük Araştırmaları Armağanı’ (Nisan 1996) verildi.
Türk Dünyasında edebiyat biliminin zenginleşmesine hizmetlerinden dolayı, Kazakistan Bilimler Akademisi tarafından, ‘Akademiker Kültür Profesörü Ödülü’nü aldı ve ‘Akademi Üyeliği’ne seçildi (Kasım 1996). Akademinin daveti üzerine, ilk Türkiyeli üye olarak, beratını Almatı’daki törenle aldı.
Türkmenistan Bilinler Akademisi’nin İlmî Kurulu tarafından, 22 Mayıs 1997’de ‘Şeref Üyeliği’ ve ‘Akademik Profesör’ unvanı verildi; Aşkabat’taki berat ve nişan merasimine bizzat katıldı.
Kırgızistan (Bişkek) Çu Üniversitesi tarafından, ‘Hürmetli Profesör’ unvanı ve beratı, 4 Kasım 1997 günü, Rektör Prof. Dr. Sultan Mambetgaliev tarafından, Ankara’da verildi.
Sadık Tural’a ‘Şeref Üyeliği’ verilmesini kararlaştıran Kırgızistan Uluslararası Cengiz Aytmatov Akademisi adına üyelik beratı, 20 Kasım 1997 günü, Ankara’da, Başkan Prof. Dr. A. Akmataliev tarafından tevdi edildi. 26 Nisan 1999 tarihinde, Azerbaycan Bakü Asya Üniversitesi Rektörlüğü tarafından ‘Fahrî Doktora’ unvanı ve beratı verildi.
İpek Yolu Vakfı Yönetim Kurulu tarafından, 5 Temmuz 1999 günü, Antalya’da, ‘İpek Yolu Hizmet Ödülü’ ile ‘İpek Yolu Vakfı Onur Üyeliği Plaketi’ verildi. Eylül 1999’da Motif Halk Oyunları Eğitim Derneği/Vakfı’nca, Geleneksel Motif Halk Bilim Ödülleri’nin ‘Halk Bilim Hizmet Ödülü’ ve beratı verildi. 19 Aralık 1999’da Türk Folklor Araştırmaları Kurumu tarafından ‘İhsan Hınçer Türk Folkloruna Hizmet Ödülü ve Şeref Belgesi’ne lâyık görüldü. A.M.D.A. (Assocation of the Medical Doctors of Asia)’nın ‘Şeref Üyeliği’ne seçildi (Ağustos 1999).
29 Mayıs 2000 tarihinde, Türk Dünyasına yaptığı hizmetler dolayısıyla, Kazakistan Cumhuriyeti, Kazakistan Bilimler Akademisi tarafından, ‘Mustafa Çokay Devlet Şeref Ödülü’ (altın madalya) ve beratı ile Abılay Han Dünya Dilleri ve Uluslararası İlişkiler Üniversitesi tarafından ‘Şeref Profesörü’ (Profesör Kurmetti) unvanları, iki ayrı törenle verildi.
“Kırgızistan Devleti Millî Devlet Üniversitesi” 2 Ekim 2000 tarihinde Bişkek’te yaptığı bir törenle “Fahrî Profesörlük: Ardaktuu Profesörü” unvanı, beratı ve cübbesi verildi.
22 Ekim 2001 tarihinde, İmaj Dergisinin “Cumhuriyet kültür Ödülü’ne” lâyık görüldü. Ödülünü Devlet Bakanı Fikret Ünlü’nün elinden aldı.
Kazakistan-Türkiye Ahmet Yesevi Üniversitesi Senatosu, Ardaktuu Ustaz (Şerefli Hoca) unvanı, cüppesi ve beratı verdi; 1. Uluslararası Türkoloji Kongresi dolayısıyla 10 Ekim 2002’de Türkistan’da bu konuda bir tören yapıldı.
22 Mayıs 2003 tarihinde, Kazakistan Cumhuriyetinin Bağımsızlığının 10. yıl dönümüne ait Devlet Nişanını Ankara’da yapılan Cumhurbaşkanlığında yapılan törenle Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in elinden aldı.
Kırgızistan Bilimler Akademisi ilk defa oy birliği ile bir yabancıya şeref üyeliği verdi (Nisan 2003); Akademideki toplantıda özgeçmiş bilgisini C.Aytmatov sundu ,cüppe, berat ve üyelik belgeleri verildi (Bişkek, Ağustos 2003). “Atatütkün Diriliş Programında Türk Dili’nin Yeri” başlıklı konferansı vermek için davet edildiği Rusya Fesarasyonu- Dağıstan Bilimler Akademisi tarafından, Fahri Profesörlük unvanı ve belgesi verildi (7 Nisan 2004).
10 Nisan 2004 tarihinde Devlet Başkanı Sayın İlham Aliyev’in bizzat yer ve söz aldığı, Türkiye’den Devlet Bakanı Beşir Atalay ile Atatürk Yüksek Kurumu Başkanı unvan ve yetkisi ile Sadık K. Tural’ın katılıp birer konuşma yaptıkları bir törenle Bakü’de ATATÜRK MERKEZİ’nin açılışında bulundu.
24.06.2007 tarihinde Moğolistan’da “Tarihin Evi Yahut Ana Altayca’nın Torunları” konulu konferansı verdi. Bu konferans Köl Tigin Association tarafından Türkçe/İngilizce ve Moğolca olarak bir kitapçık hâlinde basıldı. Köl Tigin Association Yönetim Kurulunca Ulan Batoor’da Sadık Tural’a şeref üyeliği belgesi töreni yaptılar.
İLESAM’ın yedi kurucusundan biri ve iki dönem yönetim, bir dönem denetim, Onur Kurulu Üyesi; Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü ile Gazi Üniversitesi bünyesindeki Türk Kültürü ve Hacı Bektaş-ı Velî Araştırma Merkezi’nin Bilim Kurulu Üyesi; Gazi Üniversitesi TÖMER’in Kurucu Başkanı, KİKTAV (Kırıkkale İlini Kalkındırma Vakfı)’ın Yönetim Kurulu Üyesi, ve ATASE Bilim kurulu üyeliğinde bulundu. Anadolu Kuübü ile Ankarılılar kulünü derneğinin üyesidir.
Hâlen EĞİTİM Dostları Vakfı’nın ve TEKAR(Türk Ermeni Konusunu Araştırma Vakfı’)ın mütevelli heyet üyesidir.
Eylül 2000 tarihinde atandığı Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı’ndan Nisan 2009 tarihinde, torunun doğumu vesilesiyle izinli olarak gittiği yurtdışında iken bu görevinden alındı, atandığı başbakanlık müşavirliğinden 1 Mart 2011 tarihinde emekli oldu.
Sadık Tural’ın çeşitli kitap ve dergilerde 400’e yakın makale, deneme, takriz/sunuş , konuşma ve söyleşi metni yer almıştır. Sadık Tural babasına olan düşkünlüğünden dolayı 1969-1973 yıllarında Sadık Kemaloğlu, sonraki yıllarda Sadık K. Tural ve Sadık Kemal Tural imzalarını kullanmaktadır.
Dünyada, 130 yıldır yapılagelen ICANAS toplantısının 38.ncisini, 2007 yılında, yüzlerce bildirinin sunulduğu Türkiye’de gerçekleştirdi. Bu toplantı sırasında ICANAS Bilim Kurulu üyeliğine seçilen ilk Türk bilim insanı oldu. Bu büyük toplantının bildirileri 33 cilt olarak yayınlandı.
Sadık Tural 16.600 kitap, 11.100 adet süreli yayından oluşan kütüphanesini, adını taşıyacağı taahhütüne ve senato kararına dayanarak Çankırı Karatekin Üniversitesi’ne(2009) bağışladı; kütüphanesindeki eski harfli Türkçe kitapların 1600 adedi, nadir eserler kısmına kaydedilmek üzere, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi Millet Kütüphanesi tarafından teslim alındı ( Temmuz 2020).
Ankara Sivil Toplum Kuruluşları Platformu( ASTOP) ınca Mayıs 2015 de, “Çağdaş Dede Korkut” ünvanıyla “ Vefa Ödülü”ne ve Şubat 2019 tarihinde ise “Yılların Bilge Adamı” unvan ve ödülüne layık görüldü.
Türk Edebiyatı Vakfı tarafında Mart 2023’te Çağımızın Yaşayan Dede Korkut’u unvan ve ödülünü aldı.
Türkiyede, Azerbaycanda ve Kazakisstanda S.Tural hakkında birer kitap yayınlandı.
Prof. Dr. Sadık Tural, Uzm. Dr. Dicle Hanım ile evli ve bir çocuk babası, iki torun dedesidir. Almanca bilmektedir.
Ortaklaşa yapılmış yayınlar dışındaki kitapları:
Türkçe Kompozisyon-I-,II (1976); Zamanın Elinden Tutmak (1983; 6.bs.,2006); Edebiyat Bilimine Katkılar-I-(1993,3.bs.,2015) ; Edebiyat Bilimine Katkılar- II – ( basılacak2023) ;Kültürel Kimlik Üzerine Düşünceler (1988, 2.bs.,1992);Sorulara Cevaplar-I-, -(Tarih-Eğitim-Kültür), (1992;5.bs.,2018); Sorulara Cevaplar-II- (Sanat-Edebiyat- Dil) (2018, 2019) ;İlmek’e yansıyan Şiir: Halı, Kilim (1999); Şahsiyetler ve Eserler (1993,2.bs.,2006) ;Bilgelerin Yolunda (1998;5.bs.,2018) Tarihten Destana Akan Duyarlık(1998,5.bs.,2006); Ermeni Meselesine Dâir ( 2001,2.bs.,2008) ;Şiir İkliminde Birkaç Saat (2022) ;Yüzyıla Damgasını Vuran Önder: Atatürk (2015;2.bs.,2018, 3.bs.2022) Ayrıca Azerbaycan Atatürk Merkezi tarafından bu kitabın bir kısmı Baku’da Azerbaycan Türkçesiyle -2018-basıldı.
Copyright © Tekar Vakfı 2023. Web Design Software 